Ngày xửa ngày xưa, ở một ngôi làng nhỏ xa xôi, có một gia đình nghèo sinh ra một chú bé tên là Nguyễn Hiền. Từ khi còn nhỏ, Nguyễn Hiền đã thể hiện một niềm đam mê đặc biệt với cánh diều. Cậu bé tự tay dán diều để chơi, và mỗi lần thả diều, cậu như hòa mình vào bầu trời xanh thẳm. Người trong làng thường bảo nhau rằng: “Nguyễn Hiền sinh ra với cánh diều trên tay.”
Khi Nguyễn Hiền lên sáu tuổi, bố mẹ cậu quyết định cho cậu theo học tại nhà của một thầy giáo trong làng. Dù còn nhỏ, Nguyễn Hiền đã sớm bộc lộ trí thông minh và trí nhớ phi thường. Chỉ cần nghe thầy giảng một lần, cậu đã có thể nhớ và thuộc ngay. Một ngày nọ, thầy giáo kinh ngạc khi thấy Nguyễn Hiền có thể học thuộc hai mươi trang sách mỗi ngày, mà vẫn có thời gian để thả diều. Tài năng ấy khiến thầy giáo và mọi người trong làng càng thêm khâm phục.
Tuy nhiên, cuộc sống gia đình Nguyễn Hiền ngày càng túng thiếu. Cậu bé đành phải thôi học để ở nhà phụ giúp bố mẹ. Dù phải lao động từ sáng sớm đến tối muộn, Nguyễn Hiền vẫn không từ bỏ việc học. Cậu dậy sớm làm hết việc nhà, rồi tranh thủ đi cắt cỏ cho trâu ăn no để có thời gian đến trường làng nghe thầy giảng bài. Mỗi khi thầy giảng, dù đứng ngoài cửa lớp, Nguyễn Hiền vẫn chăm chú lắng nghe từng lời.
Ban ngày làm việc là thế, nhưng đến tối, khi công việc nhà đã xong, Nguyễn Hiền lại tìm đến nhà bạn học để mượn sách. Cậu đợi bạn học thuộc bài rồi mượn sách về tự học dưới ánh sáng đèn đom đóm. Đèn của Nguyễn Hiền được làm từ vỏ trứng gà, bên trong có vài con đom đóm phát sáng, đủ để soi từng dòng chữ.
Nguyễn Hiền không có vở để viết như các bạn. Cậu dùng mảnh lá chuối phơi khô làm vở, và những cuốn vở đặc biệt ấy được cậu viết lên bằng ngón tay, chiếc que hay mảnh gạch vỡ. Khi có kỳ thi ở trường, Nguyễn Hiền cũng làm bài và nhờ bạn nộp bài hộ để thầy giáo chấm. Bài của cậu tuy viết trên lá chuối khô nhưng chữ viết đẹp và văn phong lại hay vượt xa những học trò khác. Thầy giáo hết sức ngạc nhiên và thầm khâm phục trí tuệ của cậu bé nghèo.
Dù bận rộn với việc học và làm, Nguyễn Hiền không quên niềm đam mê với cánh diều. Cậu tự tìm nhựa cây, nhựa sung để phết cánh diều, luộc tre nối dây rất khéo léo để chiếc diều của mình có thể bay cao và xa. Đặc biệt, Nguyễn Hiền khoét sáo diều rất tài tình, khiến tiếng sáo vừa trong trẻo vừa trầm bổng, vang vọng khắp vùng quê.
Tiếng tăm về tài năng và sự chăm chỉ của Nguyễn Hiền dần dần lan rộng. Mọi người càng thêm ngạc nhiên khi nghe tin cậu bé đỗ Trạng Nguyên trong một kỳ thi quan trọng. Điều đáng kinh ngạc hơn là lúc ấy, Nguyễn Hiền chỉ mới mười ba tuổi. Cậu bé ham học, mê thả diều, giờ đây đã trở thành một Trạng Nguyên, làm rạng danh cho làng quê nghèo khó của mình.
Câu chuyện về Nguyễn Hiền trở thành niềm cảm hứng cho bao thế hệ sau này. Người ta luôn nhắc nhớ về Trạng Nguyên thả diều, một cậu bé với lòng quyết tâm, trí thông minh và niềm đam mê không gì lay chuyển được.
