Ngày xưa, ở một vùng đất xa xôi, có một gia đình nổi tiếng với hai người con trai là Tân và Lang. Hai anh em ruột này giống nhau như đúc, đến nỗi ngay cả người trong nhà cũng nhiều khi nhầm lẫn. Cha của họ, ông Cao, là người cao to và mạnh mẽ nhất vùng. Ông từng được vua Hùng triệu về Phong Châu để ban thưởng và từ đó, gia đình họ lấy tên “Cao” làm họ của mình.
Khi hai anh em lớn lên, cha mẹ lần lượt qua đời. Tình cảm của Tân và Lang rất khăng khít, không lúc nào họ rời nhau. Trước khi mất, ông Cao đã gửi gắm Tân cho một đạo sĩ họ Lưu để học hành. Tuy nhiên, khi Tân đến theo học, Lang không chịu ở nhà một mình và cố gắng xin học cùng anh.
Nhà đạo sĩ họ Lưu có một cô con gái cùng tuổi với Tân và Lang. Để phân biệt ai là anh, ai là em, một hôm cô gái bày ra một mẹo nhỏ. Giữa lúc hai anh em đang đói, cô chỉ dọn ra một bát cháo với một đôi đũa. Từ khe vách, cô quan sát và thấy Tân nhường cháo cho Lang ăn trước. Cô thầm nghĩ: “À, ra anh chàng vui tính kia là anh.”
Từ đó, giữa Tân và cô gái họ Lưu nảy sinh tình cảm. Tình yêu giữa hai người ngày càng sâu đậm, và không lâu sau, đạo sĩ họ Lưu vui lòng gả con gái cho Tân. Sau khi cưới, hai vợ chồng sống chung trong một ngôi nhà mới, cùng với Lang.
Thời gian trôi qua, dù Tân vẫn yêu quý Lang, nhưng sự chăm sóc và ân cần đối với em không còn như trước. Lang cảm thấy cô đơn và nhận thấy anh mình dường như muốn lánh xa mình. Trong lòng Lang đầy nỗi buồn và chán nản.
Một ngày nọ, Tân và Lang cùng lên nương và trở về khi trời đã tối mịt. Lang về trước, vừa bước vào nhà thì vợ của Tân từ trong buồng chạy ra ôm chầm lấy Lang, nghĩ rằng đó là chồng mình. Sự nhầm lẫn này khiến cả hai người đều ngượng ngùng và xấu hổ. Khi Tân bước vào nhà và chứng kiến cảnh đó, lòng ghen tuông của anh bùng lên, khiến anh càng xa lánh Lang hơn.
Lang cảm thấy bị tổn thương và quyết định rời bỏ nhà. Một buổi sáng sớm, chàng lên đường, lòng đầy bực bội và oán trách. Chàng đi mãi, đi mãi cho đến khi đến bờ một con sông lớn. Nước sông chảy xiết khiến Lang do dự, nhưng chàng quyết không trở lại. Lang ngồi trên bờ, cúi gục và khóc mãi, đến nỗi khi sáng hôm sau, chàng đã hóa thành một hòn đá vô tri.
Tân, sau khi nhận ra em mình đã biến mất, bắt đầu lo lắng và hối hận. Chàng đi tìm em khắp nơi, nhưng không thấy. Cuối cùng, Tân tìm đến bờ sông, nơi Lang đã hóa đá. Tân đứng bên cạnh hòn đá, khóc đến khi kiệt sức và rồi cũng hóa thành một cây thân thẳng mọc bên cạnh hòn đá.
Vợ của Tân, chờ mãi không thấy chồng về, cũng quyết định đi tìm. Khi đến bờ sông, nàng cũng ngồi lại và khóc cạn nước mắt, rồi cuối cùng hóa thành một cây dây leo quấn quanh cây của Tân.
Người dân trong vùng, không thấy ba người trở về, đã tìm kiếm và phát hiện ra hòn đá cùng hai cây lạ. Họ dựng miếu thờ để tưởng nhớ đến tình yêu anh em và tình nghĩa vợ chồng. Miếu được gọi là miếu “Anh em hòa thuận, vợ chồng tiết nghĩa.”
Một năm sau, khi hạn hán hoành hành khắp nơi, chỉ có hai cây bên cạnh hòn đá trước miếu là vẫn xanh mượt. Người dân coi đó là điều linh dị. Khi vua Hùng đi ngang qua miếu, ngài hỏi về nguồn gốc của các cây này. Nghe kể lại câu chuyện, vua không ngăn được sự cảm động. Ngài cho hái quả và lá của hai cây để thử. Khi nhai cùng nhau, vị ngọt ngào thơm cay khiến vua phải thốt lên: “Tình yêu thương của họ thật nồng nàn thắm đỏ.”
Từ đó, vua Hùng ra lệnh nhân giống hai loại cây này khắp nơi, và luật của nhà vua cũng quy định rằng, khi trai gái kết hôn, phải có ba món: trầu, cau, và vôi để nhai cùng nhau, ghi nhớ tình yêu không bao giờ phai lạt. Và từ đó, dân Việt có tục ăn trầu.
Bài học nhỏ:
Từ câu chuyện tình cảm động giữa anh em Tân và Lang, chúng ta học được bài học về tình yêu thương gia đình và lòng chung thủy trong tình nghĩa vợ chồng. Câu chuyện còn giải thích về nguồn gốc của tục ăn trầu, một nét văn hóa truyền thống đẹp của người Việt.
